Ma Trận BCG là gì? Ví dụ và cách vẽ ma trận BCG

Ma trận BCG là mô hình được áp dụng rất hiệu quả trong kinh doanh. Nhờ nó mà doanh nghiệp có thể xác định vị thế cạnh tranh thương hiệu và đưa ra hướng đi đúng đắn. Vậy ma trận BCG là gì? Cách vẽ ma trận BCG như thế nào? Cùng Dinos Việt Nam khám phá ngay trong bài viết hôm nay nhé! 

Ma trận BCG là gì? 

BCG là tên viết tắt của Boston Consulting Group. Đây là mô hình kinh doanh kinh điển do nhóm nghiên cứu Boston phát triển vào năm 1970. 

Ma trận BCG được các doanh nghiệp sử dụng để phân tích vị thế các sản phẩm, thương hiệu của mình. Từ đó, họ có thể đánh giá tiềm năng phát triển của danh mục sản phẩm. Cũng vì thế mà ma trận BCG còn được gọi với cái tên thân thuộc hơn: Ma trận danh mục sản phẩm. 

Việc xây dựng mô hình BCG sẽ dựa trên 2 yếu tố là thị phần tương đối và tốc độ tăng trưởng thị trường. Theo đó, doanh nghiệp sẽ phân nhỏ danh mục sản phẩm của mình vào từng nhóm tương ứng: Ngôi sao - Dấu hỏi chấm - Bò sữa - Con chó.  

Trong kinh doanh, việc áp dụng BCG giúp nhà quản trị có hướng đi đúng đắn, phân bổ nguồn lực để phát triển sản phẩm hợp lý.  

Các thành phần trong ma trận Boston Consulting Group 

Mô hình BCG biểu thị là đồ thị gồm 2 trục tung và hoành, cụ thể: 

• Trục hoành: Biểu thị thị phần tương đối ứng với sản phẩm/dịch vụ của doanh nghiệp so với sản phẩm/dịch vụ cạnh tranh lớn nhất trong khu vực thị trường. Doanh nghiệp có thể tính thị phần tương đối theo công thức: 

Thị phần tương đối = Thị phần của sản phẩm doanh nghiệp / Thị phần của sản phẩm đối thủ cạnh tranh lớn nhất 

• Trung tung: Biểu thị tốc độ tăng trưởng của thị trường sản phẩm/dịch vụ cần xác định. Công thức tính tốc độ tăng trưởng của thị trường như sau: 

Tốc độ tăng trưởng = [(Giá trị hiện tại - Giá trị trong quá khứ) / (Giá trị quá khứ)] * 100% 

Từ cơ sở là hai trục, ma trận BCG sẽ được chia ra 4 nhóm sản phẩm chính. Từng nhóm sẽ tương ứng với đặc điểm về thị phần và tốc độ tăng trưởng khác nhau: 

Nhóm ngôi sao 

Các sản phẩm được xếp vào nhóm ngôi sao được đánh giá có thị phần cao và tốc độ tăng trưởng thị trường tốt. Đây là những sản phẩm đem lại nguồn lợi nhuận lớn cho doanh nghiệp, được đông đảo khách hàng yêu thích.  

Do đó, nhà quản trị cần khai thác tốt nhóm ngôi sao với các chiến lược đầu tư phát triển. Nó bao gồm cải tiến sản phẩm, tăng cường truyền thông, mở rộng phân phối,... 

Mặt khác, sản phẩm thuộc nhóm ngôi sao dù đem lại nguồn thu lớn nhưng cũng tiêu tốn không ít nguồn lực. Song, nếu có phương án khai thác phù hợp, sản phẩm ngôi sao có thể chuyển sang nhóm Bò sữa.  

Nhóm bò sữa 

Sản phẩm/dịch vụ thuộc nhóm bò sữa sẽ có thị phần tương đối cao nhưng tốc độ tăng trưởng thị trường có phần thấp hoặc chững lại. Đây là nhóm sản phẩm đem lại lợi nhuận ổn định cho doanh nghiệp mà không cần đầu tư mạnh mẽ.  

Chi phí mà doanh nghiệp tiết kiệm được cho đầu tư nhóm bò sữa có thể sử dụng để tài trợ cho nhóm khác. Vì thế, các sản phẩm thuộc nhóm này cần được duy trì thị phần ổn định và tối ưu hóa các hoạt động cần thiết. 

Nhóm con chó 

Các sản phẩm nằm trong nhóm con chó có thị phần tương đối thấp và tốc độ tăng trưởng thị trường không cao. Vì thế, doanh thu từ các sản phẩm này có thể không tương xứng với chi phí đầu tư bỏ ra. 

Tiềm năng phát triển của các sản phẩm thuộc nhóm con chó cũng được đánh giá gần như là 0. Tùy vào mục đích, điều kiện nguồn lực mà doanh nghiệp cần cân nhắc loại bỏ các sản phẩm này để tập trung tài nguyên cho các nhóm có tiềm năng cao hơn.  

Nhóm dấu hỏi chấm 

Sản phẩm/dịch vụ thuộc nhóm dấu hỏi chấm sẽ có thị phần tương đối thấp nhưng tốc độ tăng trưởng thị trường cao. Nói cách dễ hiểu, đây là các sản phẩm có nhiều cơ hội tăng trưởng nên cần có đầu tư thích đáng để nâng cao năng lực cạnh tranh.  

Đa số các doanh nghiệp phân bổ nguồn tài nguyên cho nhóm dấu hỏi chấm nhờ việc tiết kiệm từ nhóm bò sữa. Nhà quản trị cần xem xét kỹ tiềm năng của từng sản phẩm trước khi tiến hành đầu tư thêm. 

Ví dụ về ma trận BCG trong doanh nghiệp 

Để hiểu rõ hơn về ma trận BCG, bạn có thể tham khảo ví dụ minh họa của danh mục sản phẩm công nghệ của Apple sau: 

Từ bảng mô tả trên, iPhone là dòng sản phẩm có thị phần tương đối cao nhất đồng thời tốc độ tăng trưởng thị trường tốt nên được xét vào nhóm ngôi sao. iPad có thị phần tương đối cao nhưng tốc độ tăng trưởng thị trường thấp hơn iPhone nên xét vào nhóm dấu hỏi chấm.  

Hơn nữa, thị phần Mac tương đối thấp nhưng có tốc độ tăng trưởng thị trường khá ổn định nên được xếp vào nhóm bò sữa. Còn iPod có cả thị phần tương đối và tốc độ tăng trưởng đều thấp nên được phân vào nhóm con chó.  

Vì vậy, ma trận BCG của danh mục sản phẩm Apple là: 

Căn cứ vào mô hình trên, doanh nghiệp có thể đưa ra định hướng như sau: 

• Tiếp tục đầu tư phát triển cho sản phẩm iPhone, iPad để tăng thêm thị phần. 
• Duy trì và tối ưu hóa hoạt động cho Mac để thu được lợi nhuận ổn định. 
• Cân nhắc loại bỏ iPod để tập trung tài nguyên cho các nhóm còn lại. 

Đánh giá ưu nhược điểm của ma trận BCG 

Nhìn chung, ma trận BCG đem lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Vì thế, không quá bất ngờ khi nó được sử dụng rộng rãi như thế.  

Ưu điểm mô hình BCG có thể kể đến như: 

• Hiển thị thông tin rõ ràng, dễ áp dụng: Ma trận BCG căn cứ vào 2 yếu tố chính là thị phần tương tối và tốc độ tăng trưởng thị trường khi xem xét vị thế của sản phẩm. Vì vậy, bất kỳ doanh nghiệp nào cũng có thể sử dụng và thông tin nhanh chóng đến nhân sự cốt cán. 
• Thích hợp cho nhiều ngành nghề: Các lĩnh vực có thể hiện về thị phần tương đối và tốc độ tăng trưởng đều áp dụng hiệu quả ma trận BCG. 
• Hỗ trợ nhà quản trị đưa ra định hướng đúng đắn: Thông tin từ mô hình BCG giúp doanh nghiệp đánh giá được vị thế của các sản phẩm. Đây cũng là căn cứ quan trọng để đưa ra những quyết định tiếp theo cho doanh nghiệp. 

Mặt khác, một số hạn chế khi áp dụng BCG cần chú ý như sau: 

• Khả năng đánh giá cho sản phẩm theo mô hình BCG chỉ mang tính tương đối do chỉ căn cứ vào 2 yếu tố là thị phần và tốc độ tăng trưởng thị trường.  
• Các yếu tố về chi phí, lợi nhuận, nhu cầu,... không được đề cập trong ma trận. 

Như vậy, BCG chỉ hỗ trợ nhà quản trị đưa ra chiến lược trong tương lai chứ không nên là công cụ chính quyết định hoạt động kinh doanh thời gian tiếp theo.  

Hướng dẫn cách vẽ ma trận BCG đầy đủ 

Bước 1: Lựa chọn đối tượng đánh giá 

Bước đầu tiên nhưng vô cùng quan trọng khi vẽ ma trận BCG là xác định đơn vị phân tích. Đó có thể là một thương hiệu, sản phẩm trong khu vực và thời gian cụ thể. Lựa chọn đúng đơn vị giúp các quá trình tiếp theo diễn ra thuận lợi hơn. Hơn nữa, kết quả chỉ ra cũng thể hiện chính xác hơn vị thế của đơn vị đó. 

Bước 2: Tính thị phần tương đối 

Thị phần tương đối được tính bằng Thị phần của sản phẩm doanh nghiệp / Thị phần của sản phẩm đối thủ cạnh tranh lớn nhất. Do đó, muốn xác định yếu tố này đòi hỏi doanh nghiệp phải thu thập dữ liệu chính xác, cập nhật nhất. 

Bước 3: Tính tốc độ tăng trưởng của thị trường 

Tốc độ tăng trưởng của thị trường biểu thị sự thay đổi trong quy mô thị trường tại thời điểm xác định. Muốn tính tốc độ tăng trưởng thị trường, doanh nghiệp cần có dữ liệu liên quan đến mức tăng trưởng tổng thể của thị trường trong lĩnh vực cần đánh giá. Dữ liệu bao gồm tốc độ tăng trưởng doanh số bán, số lượng sản phẩm mới được tung ra và một số yếu tố khác.  

Dựa vào đó, nhà quản trị có thể tính tốc độ tăng trưởng thị trường bằng phần trăm thay đổi quy mô thị trường tại thời điểm nhất định.  

Bước 4: Sắp xếp vào các nhóm tương ứng trong mô hình 

Sau khi đã có thông tin đầy đủ về 2 yếu tố, nhà quản trị cần phân loại từng sản phẩm vào mô hình BCG. Từng nhóm trong ma trận đều được Dinos Việt Nam mô tả rất kỹ bên trên.  

Bước 5: Đưa ra phương án cho từng sản phẩm 

Mô hình BCG lúc này đã hoàn thiện với các sản phẩm được phân chia vào từng nhóm tương ứng. Tiếp theo, nhà quản trị sẽ căn cứ vào đặc điểm từng nhóm để đưa ra quyết định cụ thể, ví dụ như: 

• Sản phẩm/dịch vụ thuộc nhóm ngôi sao và dấu hỏi chấm có thể tăng cường đầu tư phát triển và mở rộng thị phần. 
• Sản phẩm/dịch vụ thuộc nhóm bò sữa cần duy trì thị phần, tối ưu hoạt động marketing.  
• Sản phẩm/dịch vụ thuộc nhóm con chó cần xem xét cắt giảm đầu tư hoặc loại bỏ. 

Tuy nhiên, BCG không phải công cụ đưa ra quyết định mà chỉ mang tính hỗ trợ. Doanh nghiệp cần căn cứ vào nhiều yếu tố khác nữa để có kế sách phù hợp. 

Lời kết 

Trên đây là tổng hợp những thông tin chi tiết về ma trận BCG. Hy vọng rằng Dinos Việt Nam đã giúp bạn hiểu rõ hơn về mô hình này cũng như các triển khai BCG hiệu quả. Chắc chắn rằng, nếu áp dụng hợp lý, BCG sẽ hỗ trợ rất tốt cho doanh nghiệp để có chiến lược đúng đắn, đem lại lợi nhuận cao hơn.  

Bên cạnh đó, nếu doanh nghiệp muốn mở rộng thị phần, nâng cao hiệu quả truyền thông có thể tham khảo mạng lưới của Dinos Việt Nam. Với hệ thống kết nối hơn 70.000 Publishers sở hữu kênh quảng bá tiềm năng cùng đội ngũ nhân sự dày dặn kinh nghiệm, chắc chắn hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp sẽ đạt mức tăng trưởng vượt trội trong tương lai. Đăng ký Advertiser TẠI ĐÂY!

Có thể bạn quan tâm:

• TVC là gì? Các yếu tố tạo nên một TVC thành công
• Thị phần là gì? Cách tính thị phần và ví dụ